TER APEL – Het grensoverschrijdend verkeer via Ter Apel kent een lange historie.
door Rienhart Wolf
In de vroege middeleeuwen was er spaarzaam grensverkeer, maar was het lang niet altijd duidelijk, waar de exacte grens gelegen was.
De loop van riviertjes, boomwallen en hier en daar een veldkei markeerden de grens tot in 1824, toen de grens tussen het koninkrijk Hannover en het Koninkrijk der Nederlanden werd gemarkeerd met een reeks van genummerde stenen grenspalen. Het verloop van de grens was 9 jaar eerder vastgelegd op het Congres van Wenen.
Grensoverschrijdend verkeer werd gecontroleerd door de onder Napoleon ingestelde douanedienst. Niet zozeer om vast te stellen wie er in- of uit reisde, maar vooral om belasting te kunnen heffen op handelsgoederen. Al vanaf het begin was er sprake van smokkel teneinde de accijnzen te kunnen ontduiken. Bekende smokkelwaar was boter, koffie en drank. Met name in tijden van grote maatschappelijke onrust, economische crisis of oorlogsdreiging werd gesmokkeld. In de eerste wereldoorlog en de crisisjaren daarna (aan de Duitse kant) vierde smokkelarij hoogtij.
Van Henk Eenjes uit het AGO-dorp kregen we bijgevoegde foto uit een tijdschrift uit 1917, toen een bizarre rechtszaak plaatsvond precies op de grens. De kern van de zaak betrof de definitie van een aardappel. Was een brij van aardappelvezels en zetmeel (kapotgevroren aardappels) een aardappel (die volgens de woekerwetten niet uitgevoerd mocht worden)? De Nederlandse getuige weigerde de grens over te steken uit vrees om in het Duitse gevang te komen. De internationale rechtszitting werd daarom precies op de grens gehouden. Te Munnekemoer werd een tafel precies op de grens geplaatst en de zitting werd onder de blote hemel gehouden. De uitkomst van de rechtszitting is niet bekend.
De stippellijn op de foto geeft de grens aan. Links zitten de Duitse beklaagde (1) en de vertegenwoordiger van de deelstaat Saksen (3), rechts van de stippellijn de Nederlandse getuige (3).